Kredyt frankowy a waloryzacja – kluczowe kwestie, które powinieneś znać
Kredyty frankowe, czyli kredyty denominowane lub indeksowane do franka szwajcarskiego (CHF), to temat, który od lat wzbudza wiele emocji i kontrowersji. Jednym z centralnych zagadnień związanych z kredytami frankowymi jest tzw. waloryzacja, czyli mechanizm przeliczania wartości kredytu i jego rat w zależności od kursu waluty. W artykule tym przyjrzymy się, czym dokładnie jest waloryzacja kredytu frankowego, jakie ma konsekwencje dla kredytobiorców oraz jakie problemy prawne są z nią związane.
Czym jest waloryzacja kredytu frankowego?
Waloryzacja, w kontekście kredytów frankowych, oznacza mechanizm przeliczania wartości zadłużenia oraz rat kredytowych w zależności od kursu franka szwajcarskiego. W praktyce wygląda to w ten sposób, że kredyt zaciągnięty w złotówkach jest indeksowany do franka – jego saldo oraz poszczególne raty są przeliczane według kursu tej waluty.
Na przykład, jeśli w momencie zaciągnięcia kredytu kurs franka wynosił 2 zł, a po kilku latach wzrósł do 4 zł, to choć kredytobiorca pożyczył określoną kwotę w złotówkach, jego zadłużenie oraz raty są dwukrotnie wyższe w przeliczeniu na złote. Mechanizm waloryzacji sprawił, że w wielu przypadkach kwoty do spłaty wzrosły do poziomów niemożliwych do udźwignięcia przez kredytobiorców.
Rodzaje waloryzacji – denominacja i indeksacja
Warto zwrócić uwagę, że istnieją dwa główne typy kredytów frankowych, które różnią się sposobem waloryzacji:
a) Kredyt denominowany
W przypadku kredytu denominowanego kwota kredytu jest wyrażona od początku w walucie obcej (np. we frankach), ale wypłata następuje w złotówkach. Wartość kredytu oraz jego saldo jest stale przeliczane na złotówki według aktualnego kursu franka. Kredytobiorca w momencie zaciągnięcia kredytu nie wie dokładnie, ile złotych otrzyma, ponieważ zależy to od kursu waluty w dniu wypłaty środków.
b) Kredyt indeksowany
W kredycie indeksowanym kwota kredytu jest początkowo określona w złotówkach, ale później przeliczana na walutę obcą (np. franki) i zgodnie z nią ustalane jest saldo zadłużenia. Raty kredytu są przeliczane według aktualnego kursu franka, co sprawia, że wysokość zobowiązania w złotówkach może się zmieniać wraz z wahaniami kursu walutowego.
Problemy związane z waloryzacją kredytów frankowych
Mechanizm waloryzacji okazał się szczególnie problematyczny w przypadku nagłego wzrostu kursu franka szwajcarskiego. Po tak zwanym „czarnym czwartku” w styczniu 2015 roku, kiedy Szwajcarski Bank Narodowy uwolnił kurs franka, jego wartość gwałtownie wzrosła. W efekcie wielu kredytobiorców znalazło się w dramatycznej sytuacji, w której ich zadłużenie wzrosło do poziomów znacznie przekraczających pierwotnie pożyczone kwoty.
Skutki waloryzacji dla kredytobiorców są następujące:
- Wzrost salda zadłużenia – Pomimo wielu lat spłacania kredytu, saldo zadłużenia może być wyższe niż na początku.
- Wzrost rat kredytowych – Raty kredytu wzrosły nieproporcjonalnie, co w wielu przypadkach przekracza możliwości finansowe kredytobiorców.
- Nierównomierność obciążeń – Z powodu zmienności kursu walutowego, miesięczne zobowiązania mogą znacznie się różnić, co utrudnia planowanie budżetu domowego.
Problemy prawne związane z waloryzacją
Waloryzacja kredytów frankowych stała się przedmiotem licznych sporów sądowych. Kredytobiorcy argumentują, że mechanizmy waloryzacji były nieuczciwe i niezgodne z prawem. Główne kwestie sporne dotyczą:
a) Klauzule abuzywne
W umowach kredytowych często znajdują się klauzule, które pozwalają bankom jednostronnie ustalać kursy walut, według których przeliczane są raty oraz saldo zadłużenia. Takie postanowienia są uznawane za klauzule abuzywne (niedozwolone), ponieważ nie dają kredytobiorcy możliwości negocjacji ani wpływu na sposób przeliczania wartości kredytu.
b) Brak transparentności
Kredytobiorcy często nie byli w pełni informowani o ryzykach związanych z kredytem walutowym. Banki nie wyjaśniały w dostateczny sposób, jak duży wpływ na wysokość rat może mieć zmiana kursu franka. W efekcie wielu kredytobiorców zaciągnęło kredyty, nie zdając sobie sprawy z potencjalnych konsekwencji waloryzacji.
c) Naruszenie prawa unijnego
Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wielokrotnie wskazywało, że klauzule waloryzacyjne w kredytach frankowych mogą być sprzeczne z prawem unijnym. TSUE stanął po stronie konsumentów, uznając, że umowy kredytowe muszą być przejrzyste i nie mogą wprowadzać kredytobiorców w błąd co do faktycznego ryzyka.
Możliwości działania dla kredytobiorców
Kredytobiorcy posiadający kredyt frankowy waloryzowany mogą podjąć różne kroki w celu ochrony swoich interesów:
a) Analiza umowy kredytowej
Pierwszym krokiem jest dokładna analiza umowy kredytowej w celu ustalenia, czy znajdują się w niej klauzule abuzywne. Warto w tym celu skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach frankowych.
b) Ugoda z bankiem
W obliczu licznych pozwów sądowych, niektóre banki zaczęły proponować ugody. Oferują one przewalutowanie kredytu na złotówki lub obniżenie salda zadłużenia. Kredytobiorcy powinni dokładnie przeanalizować warunki ugody przed jej akceptacją.
c) Pozew sądowy
Jeśli umowa kredytowa zawiera niedozwolone klauzule, kredytobiorca może wnieść pozew przeciwko bankowi, domagając się unieważnienia całej umowy lub uznania, że klauzule waloryzacyjne są nieważne. W przypadku korzystnego wyroku, możliwe jest nawet odzyskanie części zapłaconych rat.
Waloryzacja a przyszłość kredytów frankowych
Kwestia waloryzacji kredytów frankowych pozostaje otwarta, a rozwój orzecznictwa może wpłynąć na sytuację tysięcy kredytobiorców. Coraz więcej spraw trafia do sądów, co sprawia, że banki stają się bardziej skłonne do negocjacji i ugód.
Jednak waloryzacja to nie tylko problem przeszłości. W przyszłości, w przypadku zmiany kursu waluty, podobne problemy mogą dotknąć osoby, które zdecydują się na kredyty indeksowane do innych walut obcych. Warto więc być świadomym ryzyka związanego z tego rodzaju kredytami i dokładnie analizować warunki umowy przed jej podpisaniem.
Podsumowanie
Waloryzacja kredytów frankowych to mechanizm, który stał się źródłem poważnych problemów dla wielu kredytobiorców. Nagły wzrost kursu franka szwajcarskiego sprawił, że wiele osób zmaga się z zadłużeniem przekraczającym pierwotną wartość pożyczki. Problemy prawne związane z waloryzacją obejmują niejasne klauzule umowne, brak transparentności oraz potencjalne naruszenie prawa unijnego. Kredytobiorcy powinni aktywnie działać, analizować swoje umowy i szukać pomocy prawnej w celu ochrony swoich interesów.
Pomimo trudności, istnieje wiele możliwości, które mogą pomóc w rozwiązaniu problemu waloryzacji – od negocjacji z bankiem, przez ugody, aż po dochodzenie swoich praw na drodze sądowej. W obliczu rosnącej liczby wygranych spraw frankowiczów, perspektywy dla kredytobiorców walczących z nieuczciwymi praktykami banków stają się coraz bardziej korzystne.
Interesuje Cię Kancelaria Frankowa Warszawa? Skontaktuj się z nami po więcej szczegółów!