Klauzule abuzywne w umowach frankowych

Klauzule abuzywne w umowach frankowych: Co to jest i jakie mają znaczenie?

W ostatnich latach temat kredytów frankowych budzi ogromne emocje w Polsce. Szczególnie istotną kwestią w dyskusji wokół tych umów są tak zwane klauzule abuzywne, czyli postanowienia umów, które są niezgodne z prawem i naruszają interesy konsumentów. W niniejszym artykule omówimy, czym dokładnie są klauzule abuzywne, jakie mają znaczenie w kontekście umów frankowych oraz jakie kroki mogą podjąć kredytobiorcy, którzy czują się poszkodowani.

Co to są klauzule abuzywne?

Klauzule abuzywne, zwane również niedozwolonymi postanowieniami umownymi, to takie postanowienia, które w sposób nieuczciwy naruszają interesy konsumenta, wprowadzając go w niekorzystne położenie. Zgodnie z art. 385¹ § 1 Kodeksu cywilnego, postanowienia te nie wiążą konsumenta, jeżeli nie były z nim indywidualnie uzgadniane, a ich treść kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy.

W przypadku umów kredytowych, w tym umów frankowych, klauzule abuzywne mogą dotyczyć różnych aspektów, takich jak mechanizmy przeliczania rat kredytowych, sposób ustalania kursów walut czy dodatkowe opłaty, które kredytobiorca musi ponosić.

Klauzule abuzywne w umowach frankowych: na co zwracają uwagę sądy?

W umowach frankowych najczęściej analizowane przez sądy klauzule abuzywne dotyczą sposobu przeliczania kredytu z waluty obcej na złote oraz mechanizmów ustalania kursu waluty, po którym banki obliczają raty kredytowe. Przykładowo, w wielu umowach frankowych banki jednostronnie określały kursy walut, na podstawie których wyliczano wartość raty kredytu, nie precyzując jednocześnie, na jakich zasadach kurs ten będzie ustalany. Tego rodzaju postanowienia są często uznawane za abuzywne, ponieważ pozostawiają bankowi pełną dowolność w kształtowaniu zobowiązań kredytobiorcy, co w praktyce może prowadzić do znacznego zwiększenia jego obciążeń finansowych.

Skutki uznania klauzuli za abuzywną

Gdy sąd uzna klauzulę za abuzywną, ma to poważne konsekwencje dla całej umowy kredytowej. Przede wszystkim, zgodnie z przepisami prawa, klauzula taka nie wiąże konsumenta, co oznacza, że przestaje być częścią umowy. W kontekście umów frankowych skutki takie mogą prowadzić do:

• Unieważnienia całej umowy: Jeśli sąd uzna, że bez abuzywnej klauzuli umowa nie może dalej funkcjonować (np. przeliczanie kredytu po kursie bankowym), może zdecydować o unieważnieniu umowy w całości. W takim przypadku obie strony muszą sobie zwrócić wzajemne świadczenia – kredytobiorca oddaje otrzymaną kwotę kredytu, a bank zwraca wszystkie wpłacone raty oraz inne koszty związane z kredytem.
• Odfrankowienia kredytu: W niektórych przypadkach sąd może uznać, że umowa może funkcjonować bez klauzuli abuzywnej. Wówczas kredyt jest traktowany jak kredyt złotówkowy, ale z oprocentowaniem opartym na stawce LIBOR, co jest znacznie korzystniejsze dla kredytobiorcy.

Orzecznictwo sądów polskich i unijnych

Orzecznictwo sądów zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej odgrywa kluczową rolę w sprawach dotyczących kredytów frankowych. Przełomowym wyrokiem był wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 3 października 2019 r. (sygn. C-260/18), który otworzył drogę dla wielu frankowiczów do dochodzenia swoich praw przed polskimi sądami. TSUE wskazał, że jeśli klauzule abuzywne w umowie dotyczące mechanizmu przeliczania kredytu są uznane za niewiążące, sąd krajowy nie może ich modyfikować ani zastępować nowymi. Może jedynie rozstrzygnąć, czy umowa może istnieć bez tych klauzul, czy powinna zostać unieważniona.

W ślad za wyrokiem TSUE, wiele polskich sądów zaczęło przychylać się do wniosków kredytobiorców o unieważnienie umów frankowych lub ich „odfrankowienie”. Trend ten obserwowany jest zwłaszcza w ostatnich latach, co zachęca coraz większą liczbę frankowiczów do podejmowania kroków prawnych przeciwko bankom.

Jakie kroki mogą podjąć kredytobiorcy?

Kredytobiorcy, którzy podejrzewają, że w ich umowie znajdują się klauzule abuzywne, mogą podjąć kilka kroków:

• Analiza umowy przez prawnika: Pierwszym krokiem powinno być zlecenie analizy umowy specjalistom w zakresie prawa bankowego i konsumenckiego. Prawnicy mogą ocenić, czy w umowie występują klauzule abuzywne oraz jakie działania można podjąć.
• Postępowanie sądowe: Jeśli analiza potwierdzi obecność klauzul abuzywnych, kredytobiorca może wnieść pozew do sądu, domagając się unieważnienia umowy lub jej odfrankowienia. Warto zaznaczyć, że procesy takie mogą trwać długo, ale wyroki coraz częściej są korzystne dla konsumentów.
• Negocjacje z bankiem: W niektórych przypadkach możliwe jest również podjęcie negocjacji z bankiem w celu zmiany warunków umowy lub wypracowania ugody. Choć banki rzadko zgadzają się na korzystne dla kredytobiorców rozwiązania, zdarzają się przypadki, gdy takie negocjacje kończą się sukcesem.

Przyszłość spraw frankowych

Obecna sytuacja na rynku kredytów frankowych wskazuje, że liczba procesów sądowych będzie rosnąć. Coraz więcej kredytobiorców decyduje się na walkę o swoje prawa, co wynika zarówno z korzystnego orzecznictwa sądów, jak i ze zwiększonej świadomości konsumenckiej. W dłuższej perspektywie można się spodziewać dalszych wyroków TSUE oraz polskich sądów, które będą kształtować praktykę w sprawach frankowych.

Podsumowanie

Klauzule abuzywne w umowach frankowych to istotny temat, który ma ogromne znaczenie dla wielu polskich kredytobiorców. Uznanie przez sądy klauzul za abuzywne może prowadzić do unieważnienia umów lub ich modyfikacji na korzyść konsumenta. Dlatego warto, aby osoby posiadające kredyty frankowe dokładnie przeanalizowały swoje umowy i w razie potrzeby podjęły odpowiednie kroki prawne. W obliczu dynamicznie zmieniającej się sytuacji, wsparcie specjalistów oraz wiedza na temat swoich praw mogą okazać się kluczowe w walce o korzystne rozwiązania.

Interesuje Cię Kancelaria Frankowa Warszawa? Skontaktuj się z nami po więcej szczegółów!